خاکشیر
گیاه خاکشیر دارای دانه های بسیار ریزی به رنگ قهوه ای یا قرمز است که معمولا آن دانه ها را به نام خاکشیر می خوانند. خاکشیر خواص درمانی مهمی دارد که به آن خواهیم پرداخت. خاکشیر معمولا به صورت محلول در آب و یا به صورت شربت (با تخم شربتی، آبلیمو، ترنجبین، زعفران) مورد استفاده قرار می گیرد.
خواص خاکشیر
درمان یبوست و اسهال برای بزرگسالان و کودکان
خاکشیر روده ها را از آلودگی ها، رسوبات زائد و سموم پاک می کند و با تنظیم و تقویت حرکات آن موجب هضم بهتر غذا می شود. خاکشیر با آب گرم نه تنها موجب پیشگیری از یبوست می شود بلکه آن را درمان نیز می کند. خانم ها در دوران بارداری شان می توانند از خاکشیر برای رفع یبوست خود (که در میان آن ها شایع است) استفاده کنند، البته توصیه می شود که حتما تحت نظر پزشک این کار را انجام دهند، چراکه مصرف آن در ماه های آخر بارداری می تواند به بازشدن بیشتر و راحت تر دهانه رحم کمک کند و این به این معنا است که زایمان طبیعی راحت تری خواهند داشت اما به خاطر همین خاصیت استفاده بیش از حد آن در ماه های اول بارداری می تواند خطر سقط جنین را به همراه داشته باشد.
مصرف خاکشیر از نسخه های متداولی است که اطباء سنتی از آن برای درمان اسهال استفاده می کنند. درمان یبوست و اسهال با خاکشیر نه تنها برای بزرگسالان و مادران باردار متداول است بلکه برای درمان کودکان و نوزادان نیز نسخه بسیار رایجی است.
پاکسازی کبد و سلامت پوست
همان خاصیتی که خاکشیر برای روده دارد برای کبد نیز می تواند کارساز باشد. پاک کردن کبد از سم ها و چربی ها و آلودگی ها از جمله وظایف خاکشیر است. کبد در سلامت عمومی بدن نقش بسیار کلیدی دارد.
شاید مهمترین عاملی که در سلامت و زیبایی پوست تأثیرگذار است کارایی بالای کبد است. دفع و رفع آکنه ها، جوش ها و لکه های پوستی از جمله نتایجی است که کبد سالم می تواند برای شما به ارمغان بیاورد. ترکیب خاکشیر با ترنجبین نیز برای سلامت پوست می تواند مفید باشد. التهاب های پوستی و خارش آن، بیماری آبله و سرخک از مواردی هستند که خاکشیر می تواند برای رفع آن ها مفید باشد.
سنگ کلیه
عموما خوراکی هایی که خاصیت ادرار آوری دارند می توانند برای رفع سنگ کلیه موثر باشند. مصرف خاکشیر (مخصوصا همراه با ترنجبین) می تواند اثرات مثبتی در دفع سنگ کلیه داشته باشد.
رفع تشنگی و گرمازدگی
خاکشیر در فصل گرما و در مواجه با کم آبی خاصیتی شبیه به تخم شربتی را برای بدن دارد. خاکشیر می تواند آب قابل توجهی را در اندام های دستگاه گوارش در خود نگه دارد و آن را به آرامی و در زمان طولانی تری به بدن تحویل دهد، همچنین این دانه گیاهی این قابلیت را دارد که حرارت بدن را کاهش دهد. شربت خاکشیر (و تخم شربتی) از معمول ترین و مفید ترین شربت ها در فصل تابستان است.
بوی بد دهان
از جمله عوامل بوی نامطبوع دهان وجود آلودگی ها، سموم (یا هر گونه زائدات دیگری) و رسوب آن ها در مجاری تنفسی می باشد. مصرف خاکشیر به عنوان یک نسخه ساده و طبیعی می تواند در پاکسازی این زائدات مفید باشد که در نتیجه منتهی به رفع بوی بد دهان خواهد شد.
لاغری و کاهش وزن
خاکشیر به خاطر رفع سموم و پاکسازی حداقل بعضی اندام های دستگاه گوارش از چربی های زائد می تواند زمینه کاهش وزن و لاغری را فراهم آورد. خاکشیر از یک سو کالری ندارد و از سوی دیگر با خاصیت نگه داشتن آب در دانه هایش موجبات سیری بیشتر را در فرد ایجاد می کند. طبیعی است ناشتا خوردن خاکشیر می تواند اثرات آن را دو چندان کند. البته مصرف خاکشیر همراه با نوشیدنی های دیگر(مانند شیر) می تواند اثرات متفاوتی به همراه داشته باشد.
نحوه شستن خاکشیر
شما می توانید هنگام تهیه خاکشیر، از نوع پاک شده و تمیز آن خریداری بفرمایید؛ اما در صورتی که خاکشیر شما نیاز به شستن داشت کافی است آن را با آب سرد داخل ظرفی بریزید، مشاهده خواهید کرد که تکه های چوب و برگ های احتمالی در آن به روی آب می آید؛ به آرامی آب را خالی کنید و در صورت نیاز باز این کار را تکرار کنید تا زائدات سبک آن جدا شود. بعد از آن نوبت به سنگ ریزه ها و اجسام سنگین تری می شود که با خاکشیر مخلوط هستند و در ته ظرف ته نشین شده اند. این بار خاکشیر را به همراه آب آن در ظرف دیگری خالی کنید به شکلی که رسوبات در آخر ظرف باقی بمانند، سپس رسوبات باقی مانده را دور بریزید. این کار را نیز می توانید در صورت نیاز تکرار کنید.
مضرات و موارد منع مصرف خاکشیر
- همانطور که پیشتر هم اشاره شد خانم هایی که در ماه های اولیه بارداری هستند خاکشیر را حتما تحت نظر طبیب استفاده نمایند تا از خطراتی که ممکن است برای جنین داشته باشد مصون باشند.
- خاکشیر هم مانند تمام خوراکی های دیگر در صورتی که بیش از اندازه استفاده شود می تواند مضراتی را داشته باشد؛ از جمله آن ها ابتلاء به زخم معده، ورم در آن و یا اسهال است. ابتلاء به بیماری مگاکولون (انبساط روده بزرگ و ایجاد مشکل در دفع گاز یا مدفوع از بدن) از دیگر اثرات زیاده روی در مصرف خاکشیر می باشد.
- مصرف بیش از حد خاکشیر در ایام شیردهی می تواند موجبات دل درد و نفخ را در نوزاد و مادر ایجاد کند.
- ترجیحا در مصرف خاکشیر برای نوزادان (زیر سه سال) احتیاط بیشتری شود و تحت نظر طبیب مصرف شود.
- بسیاری از اطباء سنتی خاکشیر را برای افرادی که به آرتروز و روماتیسم مبتلا هستند منع می کنند و معتقدند که خاکشیر می تواند آن ها را تشدید کند.
- توجه داشته باشید که خاکشیر حتما پاک شده و تمیز باشد. چرا که شن ها و سنگ های بسیار ریزی که در خاکشیر وجود دارد ممکن است خودشان عاملی برای سنگ کلیه و مشکلات دیگر در بدن شوند.
- با توجه به خاصیت ملین بودن خاکشیر، مصرف طولانی مدت آن می تواند باعث تنبلی روده ها شود و در انجام عملیات دفع بدون آن یا هر ماده کمکی دیگری دچار مشکل شود.